De eerste ontmoeting verliep voorspoedig en leidde tot verdere afspraakjes. Waarschijnlijk zijn jullie inmiddels met elkaar in bed beland en ook dat was geen afknapper. Het is duidelijk dat er potentieel is voor meer dan alleen een losse scharrel. Hoe nu verder?
Breekbaar
De aanloop tot een relatie is erg kwetsbaar. Omdat jij en je date elkaar nog niet zo goed kennen, liggen misverstanden op de loer, met in het verlengde daarvan ruzies. Het is dan erg makkelijk voor een van beiden om de benen te nemen, nu er nog geen al te solide band gevormd is. Dat is des te verleidelijker omdat velen van zichzelf al lijden aan bindingsangst: het idee dat hun leven verweven raakt met dat van een partner, met bijbehorende verantwoordelijkheden en afhankelijkheid, slaat hen op de keel. De kans op een complexe en diepgaande band met een andere man, wordt niet als een emotioneel belonend avontuur gezien, maar eerder als het opofferen van vrijheid en het begrenzen van de kansen met talloze andere theoretische toekomstige minnaars.
Bij onzekere mannen kan verder de angst spelen dat iemand hun ‘ware ik’ te zien zal krijgen en dat ze niet geaccepteerd zullen worden wanneer ze zich verder openstellen. Ze hebben er geen vertrouwen in dat iemand anders echt tot op de bodem van hen zou kunnen houden. Een blauwtje lopen zou ze te veel pijn doen en daarom laten ze anderen niet te ver in hun hoofd en gevoelens doordringen.
Niet iedereen voelt zich bovendien op zijn gemak bij een traditionele 1-op-1 relatie: iemand kan er pijnlijke ervaringen mee hebben of al hebben vastgesteld dat hij zelf slecht is in monogamie of het onderhouden van een relatie. Hij houdt het dan misschien liever bij seks en daarnaast luchtig contact: een soort fuckbuddy met romantische bijsmaak. Dat kan voldoende zijn als je zelf ook die insteek hebt, maar is frustrerend als je eigenlijk meer diepgang en exclusiviteit wil.
Helaas kunnen de bovenstaande redenen om jullie omgang zich niet verder te laten verdiepen ook worden aangevoerd door je potentiële partner, terwijl de echte reden is dat hij stilzwijgend heeft besloten dat het met jou niet goed genoeg klikt om verdere stappen te zetten. Omdat hij niet alleen wil zijn, word je dan feitelijk aan het lijntje gehouden tot er iemand voorbij komt die hem interessanter lijkt. Het verschil tussen niet intiemer kunnen zijn en willen zijn is moeilijk vast te stellen als iemand er draaierig over doet, dus je zal in zo’n geval je bullshitdetector op volle toeren moeten laten draaien zolang er geen vooruitgang wordt geboekt.
Je kan een tijdje begrip tonen als je date bang lijkt om verder te gaan dan een etentje of een vrijpartij eens in de zoveel tijd en hem proberen door de angst heen te helpen door hem bij herhaling te laten voelen dat hij in goede, veilige handen is en dat je veel om hem geeft, maar als hij afstandelijk blijft en niet bereid is om langzamerhand meer met je te delen, laat hem dan schieten. Je bent geen psychiater en hoeft geen jaren van je leven op te offeren om hem ervan te overtuigen dat een relatie met jou de moeite waard is. Het voorkomt ook dat je erg veel tijd in iemand steekt en hem er opeens vrolijk met iemand anders vandoor ziet gaan, bij wie hij kennelijk géén bindingsangst voelde.
“Liefde is als een vuur. Maar of het je hart zal verwarmen of je huis af zal laten branden, weet je nooit.”
– Joan Crawford, actrice
De roze bril
Het kan in de eerste paar maanden dat je iemand leert kennen moeilijk zijn het hoofd koel te houden en objectief naar je partner te kijken. Door een hormonale waas — ook wel de ‘roze bril’ genoemd — zie je alleen maar zijn positieve kanten en excuseer of negeer je de negatieve aspecten. Daar is op zich niets mis mee en jezelf een tijdje mee laten slepen door zo’n overweldigend goed gevoel kan erg prettig zijn. Voordat je hart en ziel aan hem verpandt, bij hem intrekt of hem de sleutels van je huis geeft, zal je echter toch de tijd moeten nemen om de situatie realistisch in te schatten.
Om te beginnen: hebben jullie allebei hetzelfde idee over de aard van jullie contact? Ligt het zwaartepunt van jullie gedeelde interesses in bed of vermaken jullie je ook op andere gebieden prima samen? Daten jullie inmiddels exclusief met elkaar of hebben jullie het voornemen om dat te doen? Kortom: zijn jullie een koppel, eerder fuckbuddies of alleen een uit de hand gelopen one-night-stand? Jullie plannen voor pakweg het komende jaar zijn in de eerste plaats van belang, verder hoef je niet meteen te kijken, tenzij er een duidelijke, grote verandering op komst is die zijn weerslag zal hebben op jullie als stel: hij verhuist bijvoorbeeld terug naar zijn land van herkomst of hij gaat scheiden en zijn kinderen komen bij hem wonen. Hou het luchtig als je een gesprek de kant op stuurt van jullie plannen samen en peil jullie huidige status zo veel mogelijk tussen neus en lippen door.
Loop niet te hard van stapel. Begin je al na een paar weken te vragen of hij zich voor kan stellen dat jullie samen in een bejaardentehuis eindigen, knus naast elkaar op schommelstoelen, dan wordt hij daar mogelijk nerveus van. Of het roept juist te hoge verwachtingen bij hem op die je later, na deze emotionele en wat voorbarige oprisping niet meer waar kan of wil maken. Strooi daarom niet spontaan en ondoordacht met indirecte beloftes als: ‘Samenwonen met jou zou echt leuk zijn!’ of ‘Ik zou zo met je willen trouwen!’ Ook uitbundige liefdesverklaringen in de trant van: ‘Ik heb nog nooit zo veel van iemand gehouden, ik wil je nooit meer kwijt!’ vallen in het prille begin niet aan te raden en zelfs de simpelere, minder overtrokken variant kan je beter nog even vermijden: ‘Ik hou van je.’ Natuurlijk moet je gevoelens en je waardering duidelijk uiten, maar je beperken tot positieve beschrijvingen is aan het begin verstandiger: ‘Ik vind je mooi.’ of ‘Je bent lief/ lekker/ slim/ grappig.’ Ook kan je zeggen dat hij je je bijvoorbeeld goed/ rustig/ warm/ geil/ beschermd doet voelen. Als minder zware variant op ‘houden van’ kan je eerst een tijdje ‘veel geven om’ of ‘gek zijn op’ je nieuwe vriendje.
‘Ik hou van je,’ kan beter worden bewaard tot je hem wat beter hebt leren kennen, zeker bent van je zaak, en er niet of nauwelijks nog aan twijfelt dat het wederzijds is. Het komt dan ook serieuzer over. Als je het al na één of twee weken verkondigt, kan het verkeerd vallen: het activeert mogelijk zijn bindingsangst en maakt je minder geloofwaardig. Het lijkt dan alsof je geen onderscheid kan maken tussen vlinders in je buik en een diepere verbintenis. ‘Ik hou van je,’ moet verdiend worden, al is het wel geweldig wanneer je het eenmaal recht vanuit je hart kan zeggen en weet dat de lading ervan door de ander ten volle gevoeld wordt. Gebruik het niet manipulatief: om hem te dwingen hetzelfde te zeggen of om iets van hem gedaan te krijgen. ‘Ik hou van je,’ betekent pas echt iets als het met overgave, uit overtuiging en zonder bijbedoelingen wordt gezegd.
“Liefde is als kwikzilver. Hou je vingers open en het blijft liggen. Grijp het vast en het glipt tussen je vingers door.”
– Dorothy Parker, schrijfster
Onzuiver
Je hoeft niet iedere keer dat je een romance begint paranoïde te worden over de redenen dat iemand in je geïnteresseerd is, maar het is wel handig je bewust te zijn van onzuivere factoren die een rol zouden kunnen spelen. Zoekt je partner iemand die hem kan verzorgen? Zit hij achter je geld aan? Wil hij een verblijfsvergunning of gebruikt hij je om onderdak te hebben? Houdt hij alleen van je om je lijf of ook om je persoonlijkheid? Daarbij moet je niet al te snel conclusies trekken: als je nieuwe vriend veel minder verdient dan jij, wil dat niet automatisch zeggen dat hij door je onderhouden wil worden. En dat hij een woning zoekt, betekent ook niet eenduidig dat hij voornamelijk een dak boven zijn hoofd wil. Als je een groot vermogen hebt, een mooie piemel of een indrukwekkend huis zal dat over het algemeen als een pluspunt worden gezien, maar dit zal als het goed is slechts een bijrol spelen in zijn interesse.
Heb je slechte ervaringen met mensen die geïnteresseerd waren in één enkel aspect van je, dan is het raadzaam dat aspect in het begin nog even stil te houden. Laat niet meteen doorschemeren dat je een chalet in Zwitserland hebt, ga eerst naar zijn huis in plaats van jouw paleis en hou je pracht-piemel de eerste paar dates nog even in je broek. Het is misschien verleidelijk om iemand in wie je interesse hebt met dit soort dingen over de streep te trekken, maar dan loop je meer kans dat ze bij je blijven om een andere reden dan oprechte interesse voor jou.
Het komt overigens wel eens voor dat een relatie die voor een van de twee oorspronkelijk draaide om oppervlakkige, niet-romantische redenen zich gaandeweg verdiept en leidt tot echte, belangeloze liefde. Dat is een gok die je kan nemen als je stapelgek verliefd bent op iemand wiens intenties vermoedelijk niet zuiver zijn. Dan valt zeker aan te raden erg voorzichtig te werk te gaan voordat je jouw leven al te sterk fuseert met het zijne: open niet meteen een gezamenlijke bankrekening en laat hem niet te snel bij je in komen wonen. Is die voorzichtigheid voor hem een reden om meteen de relatie te verbreken, dan was je wantrouwen kennelijk gerechtvaardigd en is het maar goed dat je van hem af bent.
Puzzelen met persoonlijkheden
Na een paar sterk hormonaal gestuurde maanden met — hopelijk — massa’s onstuimige seks, zal je vele pagina’s van de gay Kama Sutra hebben ervaren en je beginnen te realiseren dat je vroeg of laat alle standjes gehad zal hebben. Seks en hormonen zullen niet genoeg zijn om jou en je partner jarenlang bij elkaar te houden, dus jullie zullen ook elkaars hersenen moeten zien te stimuleren. Wanneer jullie langzaam afdalen van jullie roze wolk, komt een volgende grote uitdaging: de sleur van alledag. Zijn jullie een goed team om die samen te lijf te gaan en jullie leven van dag tot dag met elkaar te delen?
Er is geen magische formule om te berekenen of jullie elkaar op langere termijn tot waanzin zullen drijven, maar na een paar maanden is uit eigen observatie wel een inschatting te maken van probleempunten. Dat kunnen praktische problemen zijn die van buitenaf invloed hebben op de relatie, of verschillen in persoonlijkheid. Deze problemen worden vaak achteloos opzij geschoven zolang de roze bril nog op de neus staat, met het idee dat liefde uiteindelijk alle obstakels overwint. Maar het zijn vaak deze zelfde obstakels die na een tijd toch een relatie de nek omdraaien, als ze niet op tijd worden erkend en aangepakt, voor zover mogelijk.
Het meest belangrijk zijn eigenschappen van je partner waarvan je al weet dat je er niet eindeloos mee zou kunnen leven. Duidelijke rode seinen zijn lichamelijke of geestelijke mishandeling: als iemand je slecht laat voelen over jezelf of je zelfs bont en blauw slaat, moet je natuurlijk niet bij die persoon blijven. Maar er zijn andere belangrijke punten. Willen jullie op den duur samenwonen? Als hij uit een andere stad of uit een ander land komt, is één van beiden dan bereid om vroeg of laat te verhuizen? Wil hij kinderen of juist niet en wil hij monogaam zijn of open? Strookt hij enigszins met de ideeën die je hebt over wat voor jou een goede potentiële partner zou zijn? Jullie kunnen ieder voor zich van opvatting veranderen in de loop der tijd, maar het is goed om te weten of jullie in ieder geval op dít moment dezelfde opvattingen hebben over de basis voor een goede relatie. Je kan de verre toekomst niet voorspellen en plannen zullen worden bijgesteld, maar enige richting bepalen kan geen kwaad.
Jullie basisdoelstellingen niet al te laat blootleggen is belangrijk, omdat het tijd kan sparen als je serieus op zoek bent naar een echtgenoot en het groter liefdesverdriet in de toekomst kan voorkomen. Om te vermijden dat je het vluchtinstinct activeert waar veel mannen aan lijden — en jijzelf misschien ook — is het raadzaam de belangrijke onderwerpen in principe zo veel mogelijk terloops te bespreken. Wanneer je iemand ziet tijdens een periode van weken of langer, zal er waarschijnlijk genoeg gelegenheid zijn om deze onderwerpen in het voorbijgaan aan te stippen en zijn mening te peilen. Vermijd in principe een geforceerd gesprek van het soort: ‘Laten we gaan zitten en praten over de toekomst van onze relatie,’ al kan dat alsnog nodig zijn als er uit de terloopse opmerkingen blijkt dat er barsten zitten in het fundament van de relatie of als er onduidelijkheden zijn. Dan volstaat subtiliteit niet meer en moeten er spijkers met koppen worden geslagen, ook al geeft dat even wrijving en pijn. Daarbij moet worden blootgelegd wat precies het probleem is en wat de mogelijkheden zijn om het aan te pakken.
Verschillen & geschillen
Een gelijksoortige opvoeding en achtergrond kan het makkelijker maken om je in elkaar in te leven en een goed team te vormen: de kans is dan groter dat jullie interesses en opvattingen delen. Dat maakt de dagelijkse omgang met elkaar makkelijker, maar kan op den duur ook saai worden. Hebben jullie een verschillende opvoeding of cultuur, dan maakt dat het over het algemeen moeilijker om op één lijn komen te zitten, maar dagen jullie elkaar meer uit en blijft de relatie makkelijker spannend en dynamisch. Geen van beide situaties zijn prettig in een uiterste vorm: te veel verschil leidt tot voortdurende botsingen en als twee persoonlijkheden vrijwel identiek zijn, kan dat leiden tot verveling, verstarring en een gebrek aan passie.
Idealiter delen jullie genoeg interesses om je samen te kunnen vermaken, maar verschillen jullie op manieren die er voor zorgen dat jullie elkaar aanvullen. Misschien houdt de één meer van koken en de ander meer van opruimen en schoonmaken. Partner A draait zijn hand niet om voor het regelen van financiële zaken, terwijl partner B goed is met klussen aan het huis. De uitbundige spontaniteit en creativiteit van de een, wordt in goede banen geleid en tot uitvoering gebracht door de meer pragmatische partner.
Bij geen enkel koppel zal de aansluiting ideaal zijn en zullen er dus concessies moeten worden gedaan om elkaar gelukkig te houden. Onderlinge verschillen confronteren je voortdurend met een andere mening; dat houdt je soepel omdat je gedwongen wordt rekening te houden met anderen. Het is belangrijk in zo’n geval de voorkeuren en standpunten van de ander te proberen te begrijpen en ze niet meteen als verkeerd af te schrijven wanneer jij een ander inzicht hebt. Een verschil in cultuur, leeftijd of opvoeding kan de reden zijn en vaak heeft geen van beiden objectief bekeken ‘gelijk’. Stel jezelf een paar kritische vragen. Ten eerste: begrijp je zijn mening en is het nodig je eigen standpunt bij te stellen? Ten tweede: valt zijn opvatting bij te stellen als jij ook na verdere overpeinzing het echt niet met hem eens bent? En als dat niet mogelijk is, kan je dan met zijn afwijkende standpunt leven? Niet alleen jij moet nog eens kritisch naar je eigen gewoontes en ideeën kijken, je mag van je partner verwachten dat hij hetzelfde doet. Jullie moeten elkaar deels tegemoet kunnen komen.
Als de een bijvoorbeeld het liefst iedere avond in de kroeg hangt, maar de ander bij voorkeur dagelijks thuis naast zijn vriendje tv zit te kijken, zal er daarin een midden moeten worden opgezocht. Het doorbreken van de patronen die je jezelf hebt aangeleerd kan goed zijn om je er van te verzekeren dat je ingesleten aannames kloppen: mis je de kroeg echt als je wat vaker thuis bent? En andersom: is het niet leuk om eens wat vaker de deur uit te gaan en vrienden op te zoeken in plaats van iedere avond voor de tv te zitten? Het is natuurlijk niet nodig je partner voor honderd procent te volgen in zijn interesses: je bent geen Siamese tweeling. Als jij iets wilt doen waar je partner geen zin in heeft, kan het best in je eentje. Een goed koppel vormt een team dat elkaar emotionele en praktische ondersteuning biedt, maar ook de vrijheid om individuele interesses te blijven volgen.
“De eerste tijd is zenuwslopend maar ook overweldigend en geweldig. Je ontdekt steeds nieuwe dingen over elkaar, maar je bent een klein beetje bang dat er iets tevoorschijn komt waar je niet op zit te wachten. Zit er in het cadeautje dat je aan het uitpakken bent een rode roos of een dode mus?”
– Sander
Bagage
Tenzij jullie elkaar tegen komen als maagden, zullen jullie al één of meerdere exen hebben versleten, of het nu kortstondige scharrels betreft of exen uit een heuse relatie. Het is dan erg verleidelijk om de nieuwe relatie kritisch te bekijken op basis van ervaringen uit het verleden. Zijn het slechte ervaringen, dan kan dat leiden tot generaliserende aannames die niet altijd even behulpzaam zijn bij het opbouwen van een nieuwe relatie, zoals: ‘alle mannen liegen en gaan vreemd’, ‘niemand kan jarenlang van me blijven houden, dus waarom zou ik er moeite voor blijven doen’ of ‘liefde is een tijdelijke, hormonale illusie en we zijn allemaal alleen op deze wereld’. Er kan ook een hele lijst met eisen in het hoofd van een verbitterde dater zijn samengesteld, waar partners aan zouden moeten voldoen, in een poging te voorkomen dat slechte ervaringen zich herhalen. Deze lijst met eisen kan uit de hand lopen en onrealistisch worden, waardoor mogelijke partners al worden afgekeurd nog voor ze zichzelf hebben kunnen bewijzen.
Veroordeel je nieuwe vriend niet op basis van dingen die vorige partners je hebben aangedaan. De dynamiek tussen jou en je partner zal binnen iedere relatie anders zijn en je moet proberen hem redelijk onbevangen tegemoet te treden. Jezelf overgeven aan een nieuwe relatie, vereist dat je jezelf openstelt en kwetsbaar maakt. Het risico dat iemand je pijn doet, is de prijs die je moet betalen voor een vertrouwensband. Iets anders is het natuurlijk als je van jezelf constateert dat je altijd hetzelfde type foute mannen aantrekt. Dat is niet iets wat je de ander aan moet rekenen. Als je relaties steeds op dezelfde manier ontsporen, dan is het de moeite waard om met vrienden of in therapie eens te proberen te analyseren waarom zich bij jou steeds hetzelfde patroon herhaalt.
Ook goede ervaringen met vorige partners kunnen problemen geven: de nieuwe partner moet dan wedijveren met de prestaties van zijn voorgangers. Zeker als de herinneringen gekleurd worden door nostalgie en nog sluimerende liefde voor een vorige partner, is het nauwelijks mogelijk om aan die verwachtingen te voldoen: van een opgeklopt droombeeld kan je niet winnen. Als een van jullie een recente relatie had waarvan de gevoelens nog niet helemaal zijn uitgewerkt, omdat het erg kort geleden was, de relatie erg lang was of de gevoelens erg heftig, dan is dat iets om rekening mee te houden. Zowel verwachtingen als irritaties met betrekking tot de laatste partner worden dan misschien deels overgeheveld naar de nieuwe partner. Als je merkt dat zoiets gebeurt moet je dat kenbaar maken en bespreekbaar. Wanneer er voldoende onderling begrip is en de nieuwe partner stevig in zijn schoenen staat, kan hij helpen met het verwerken van de boosheid en verdriet over de vorige relatie. Voorwaarde is dan wel dat de nieuwe relatie daar niet te zwaar onder lijdt en dat het geen verzorgingstraject wordt dat nog jaren voortduurt.
“Er bestaat de illusie dat homo’s seks hebben en hetero’s verliefd worden. Dat is helemaal niet waar. Iedereen wil dat iemand van hem houdt.”
– Boy George, zanger
Vrienden & familie
Het is begrijpelijk dat een verliefd stelletje zich de eerste paar maanden samen terugtrekt uit de wereld om elkaar beter te leren kennen. Negeer je vrienden en familie echter niet te veel, al ben je nog zo in de wolken. Het kan vriendschapsbanden aantasten en komt mogelijk wat aanstellerig over, zeker als je het met enige regelmaat doet wanneer je wéér een nieuwe liefde hebt ontmoet. Bovendien kunnen vrienden mogelijk een wat objectievere inschatting van je potentiële relatie geven. Aangenomen dat je vertrouwen hebt in hun beoordelingsvermogen en er geen vertroebelende factoren zijn — de observator is een nog steeds wat jaloerse ex van je bijvoorbeeld — loont het de moeite samen met je vlam wat tijd met je vrienden door te brengen. Door observatie van de manier waarop je vriend en je vrienden met elkaar omgaan, kan je al de mate van wederzijdse goedkeuring peilen. Gebrek aan respect of interesse kunnen duiden op een probleem. Daarnaast kan je vrienden achteraf vragen om een kritische maar opbouwende evaluatie. Wees je bewust dat meningen bij voorbaat afgezwakt zullen worden, omdat je vrienden geen zin zullen hebben in ruzie en ongemakkelijke situaties wanneer ze iets duidelijk negatiefs zeggen. Wacht hoe dan ook met deze test tot je zelf al een vrij duidelijk beeld hebt van je nieuwe vriend, zodat je het oordeel van je vrienden kan vergelijken met je eigen inschattingen. Helemaal aan het begin van een potentiële relatie zal je bovendien toch niet willen luisteren naar de mening van anderen omdat je door je romantische en hormonale gevoelens enigszins ontoerekeningsvatbaar zal zijn.
De mening van familie betrekken in je liefdesleven kan problematischer zijn — ook als ze je homoseksualiteit ondersteunen — omdat ze over het algemeen minder objectief zullen zijn over de nieuwe aanwinst van de familie. Met name ouders zullen negatieve dingen die je een keer eruit hebt geflapt over je partner minder snel vergeten en hem er mogelijk nog op afrekenen nadat je zelf vergeten hebt wat het probleem ook weer was. Als je een erg goede band hebt met je ouders en weet dat ze altijd een respectvolle afstand houden van je liefdesleven, kan je het er op wagen ze om advies te vragen. In het algemeen valt echter aan te raden niet al te veel vuile was buiten te hangen naar je familie toe. Lucht eventuele twijfels naar anderen, die minder onlosmakelijk verbonden zijn aan de relatie. Het is wel handig om na een paar maanden te kijken hoe goed je vriend en je familie met elkaar op kunnen schieten, maar vraag van hen in principe geen expliciet oordeel omdat je niet altijd zal willen horen wat ze te zeggen hebben. Eenmaal uitgesproken, kan het niet meer worden teruggenomen.
“Beoordeel nooit iemand op degene van wie hij houdt; beoordeel hem op basis van zijn vrienden. Mensen worden verliefd op de meest afschuwelijke mensen. Kijk met een koele, keurende blik naar zijn vrienden.”
– Cynthia Heimel, schrijfster
Laatste edit: 13-10-2018 English version here.