Groot Onderhoud – Hoe Jezelf Fit en Gezond te Houden

Jong zijn gaat niet snel vervelen, maar onherroepelijk zal je langzaam aan ouder worden. Hoe vroeger je rekening begint te houden met je persoonlijke vergrijzing, des te langer zal je het moment dat je je bejaard voelt uit kunnen stellen.

Jeugd en schoonheid
De gay subcultuur hecht zo mogelijk nog meer waarde aan jeugd en jeugdigheid dan de maatschappij in het algemeen. Wijsheid mag dan met de jaren komen, in de ogen van een meerderheid kan het niet wedijveren met een zijdezachte huid en een keiharde erectie. Veel mannen blijven verlangend op het verleden terugkijken, op hun jongere ik, en proberen uit alle macht twintigers te blijven, of zelfs tieners. Dit leidt onvermijdelijk tot teleurstelling omdat er geen manier is om de strijd tegen ouder worden te winnen. Het enige alternatief — overlijden — biedt ook niet veel soelaas. Een dramatisch uiteinde op jonge leeftijd zoals wel verheerlijkt door Hollywood — ‘Live fast, die young and leave a good-looking corpse.’ — spreekt in theorie mogelijk aan, maar in de praktijk zal het een domper zijn voor de mensen die van je houden en je zal er vele mooie jaren door missen, ook al ben je tegen die tijd kaal of grijs.

Je kan beter vrede sluiten met je immer naderende seniorenstatus en het verouderingsproces op kleine maar effectieve manieren remmen, zonder je waardigheid in gevaar te brengen. Zoals op veel gebieden, is het makkelijker schade te voorkomen dan deze te genezen, dus begin er vroeg mee. En terwijl je lichaam langzaam aan wat stroever wordt, is ook een mentale aanpassing vereist.

“Wat oudere mannen mogelijk hebben verloren op het gebied van strakke spieren of zachtheid van de huid, hebben ze gewonnen op het gebied van techniek, repertoire en seksuele ervaring.”
– Dr. Charles Silverstein en Edmund White, schrijvers

Hulde aan je huid
De huid wordt ook wel beschouwd als ‘het grootste orgaan’ van het menselijk lichaam. Dit orgaan laat vaak als eerste het verstrijken van tijd zien, in de vorm van rimpels. Hoe snel en heftig je begint te rimpelen is deels genetisch bepaald: over het algemeen kreukt een lichte huid sneller dan een donkere huid. Er zijn externe factoren die de situatie kunnen verergeren: roken, zonnebaden en overmatig cafeïnegebruik. Deze drogen allemaal de huid uit en maken hem minder soepel, met vroegtijdige veroudering tot gevolg. Als je toch af en toe in de zon of op een zonnebank wil liggen en je huid aan beschadigend uv-licht bloot wil stellen, gebruik dan een ruime hoeveelheid hoge factor zonnebrandcrème, maar lig dan nóg niet te lang te bakken. Bij overdaad zal je huid er als leer uit beginnen te zien. Een klein beetje cafeïne is niet desastreus maar probeer te minderen als je een grootverbruiker bent. Roken is op meerdere fronten niet gezond voor je, maar is ook niet goed voor je huid.

Onderzoek suggereert dat een kleine (!) dagelijkse hoeveelheid donkere, pure chocola helpt de huid soepel te houden: het bevat ‘flavonoïden’ die goed zijn voor de doorbloeding van de huid. Verdere aanraders: drink veel water, zorg dat je genoeg slaapt — rond de zeven of acht uur per nacht — en smeer iedere dag wat vochtinbrengende crème op je lijf en gezicht. Je hebt geen dure merken nodig, van bijna iedere crème zal je al profijt hebben. Breng het aan na een douche, een bad of op enig ander moment wanneer je huid is uitgedroogd door het gebruik van zeep. Er zijn ook crèmes die speciaal voor je gezicht zijn of die alleen overdag of ‘s nachts gebruikt zouden moeten worden. Deze zijn relatief duur en hebben een marginaal extra effect, maar als je er het geld voor hebt, probeer er dan vooral een paar en kijk welke naar je gevoel het beste resultaat geeft.

Ben je zwaarlijvig en heb je het voornemen af te vallen, doe het dan zo jong mogelijk: wanneer je ouder bent, wordt je huid minder soepel. Als je dan nog een heleboel gewicht kwijtraakt, zal je huid zich niet meer schikken naar je nieuwe vorm, maar los aanvoelen en zelfs gaan hangen. Hetzelfde geldt trouwens als je erg breed bent geworden in de sportschool, maar om de een of andere reden niet meer gaat en daardoor spiermassa verliest.

“Het wasbordje dat ik had als twintiger, krijg ik niet meer terug, maar ik probeer wel te voorkomen dat ik een buikje ontwikkel. Die is makkelijker te voorkomen dan weg te krijgen wanneer die eenmaal over je broeksriem hangt. Ik ben niet heilig en eet ook wel eens onverstandig veel of verkeerd, maar ik probeer me over het algemeen aan een verantwoord eetpatroon te houden. Als ik dat helemaal opgeef, heb ik pas écht een probleem.”
– Ruud

Weet wat je eet
Diëten werken op de lange termijn niet en kunnen leiden tot het zogenaamde ‘jojo’ effect. Door een dieet raakt je lichaam eraan gewend het met minder brandstof te doen, waardoor het extra veel vet opslaat als reserve, wanneer je weer ‘normaal’ begint te eten. Daardoor kom je na afloop net zo hard weer aan en moet je wéér op dieet: het gewicht stuitert op en neer. De beste manier om in goede conditie te blijven, is om een voedingspatroon te vinden dat gezond en gevarieerd is en dat je realistisch bekeken zonder einddatum vol kan houden.

Maak het jezelf niet te ingewikkeld. Als je onrealistische doelstellingen hebt, is de kans groot dat je teleurgesteld raakt omdat je ze niet bereikt en helemaal opgeeft. Eet veel groenten en fruit, maar let bij de laatste groep op de hoeveelheid suikers die je daardoor binnen krijgt. Zorg voor genoeg vezels in je voeding en eet volkoren-producten: die dragen bij aan een regelmatige stoelgang en houden je darmen schoon, wat ook een gunstige invloed zal hebben op je seksleven als je kont daarbij betrokken wordt. Pas op met de hoeveelheid zout die je nuttigt, dit kan je nieren beschadigen en je uitdrogen. Verminder de hoeveelheid verzadigde vetten in je voeding: deze laten je aders dichtslibben en leiden tot hart- en vaatziekten. Een glas rode wijn per dag zou daarentegen volgens onderzoek goed zijn voor je hart en ook nog eens je kans op kanker verkleinen. Als je tussen maaltijden door een snack eet, zorg dan dat het een gezonde snack is. Wanneer je de aandrang voelt om te eten, neem dan heel even de tijd om te analyseren of je lichaam echt voeding nodig heeft of dat je een hongergevoel hebt omdat je niet lekker in je vel zit of je verveelt. In principe is het trouwens beter voor je metabolisme om de hele dag door kleine hoeveelheden te eten dan je op één moment helemaal vol te proppen.

Fitness & fun
Lichaamsbeweging heeft het meeste effect als je het met regelmaat weet vol te houden. Leg wederom de lat niet zo hoog dat je onvermijdelijk ontmoedigd zal raken; probeer realistisch in te schatten hoe veel tijd je er wekelijks voor vrij zal kunnen maken en doe je best die tijd zo effectief mogelijk te gebruiken. Als je serieus aan de slag wil en een bepaald doel voor ogen hebt — spiermassa opbouwen, afvallen of je conditie verbeteren — valt aan te raden om vooraf met een trainer te overleggen, die op basis van je lijf kan adviseren wat de beste aanpak is. Het is ook van belang daarbij aan te geven of er risicofactoren meespelen, bijvoorbeeld een zwakke rug of problemen met je hart. Wanneer je een doel en plan van aanpak hebt, zal je moeten beslissen of je thuis wil trainen, in een sportschool of je aan wil sluiten bij een sportclub. Elk heeft zo zijn voordelen en nadelen, dus het zal uiteindelijk afhangen van persoonlijke voorkeur.

Als je thuis traint zal je apparatuur aan moeten schaffen die niet alleen veel geld kost, als je een complete work-out wilt kunnen doen, maar ook ruimte inneemt. Een voordeel is dat je de deur niet uit hoeft om te trainen en in principe ieder moment aan de slag kan gaan. Dat kan er echter ook toe leiden dat je het in praktijk steeds uitstelt, of je laat afleiden door één van de vele andere dingen die je thuis verder nog moet doen. Je hebt wel beter je omgeving onder controle: terwijl je traint, kan je naar je favoriete serie kijken of naar je eigen muziek luisteren. Je warme douche en een schone stapel kleren zijn binnen handbereik. Een nadeel is dan weer dat je, als je één trainingsapparaat hebt waarmee je verschillende oefeningen doet, na iedere oefening gewichten zal moeten verslepen en het apparaat op een andere manier in zal moeten stellen.

Je inschrijven bij een sportschool kost op korte termijn minder, maar op langere termijn ben je een stuk duurder uit dan met een trainingsapparaat. De maandelijkse kosten voor een abonnement verschillen sterk, dus vergelijk voor je een keuze maakt, maar blijf bij je huis of werk in de buurt, zodat je niet tegen de reis naar de sportschool op gaat zien. De deur weer uit moeten nadat je moe thuis komt van je werk kan demotiverend zijn; het is dan vaak fataal om even lekker te gaan zitten. Zeker als je problemen hebt de discipline vol te houden, kan je beter je sporttas al gereed hebben om de hoek van de deur, zodat je meteen door kan. Of je kan direct doorreizen vanaf je werk, als je geen belangrijke spullen bij je hebt die uit je kluisje gejat zouden kunnen worden.

Een goede sportschool zal er prettig uitzien en een grote variatie aan apparaten hebben staan. Bij het abonnement zit vaak ook toegang tot een — in principe niet sexy bedoelde — sauna inbegrepen en je kan meedoen aan groepslessen waar je op een onderhoudende manier fit van wordt. Het doen van verschillende oefeningen op eigen houtje is makkelijk: je loopt gewoon van het ene apparaat naar het andere, afhankelijk van je trainingsschema. Als je vragen hebt, is er een trainer in de buurt. Er zijn andere mensen om je heen die gemotiveerd zijn om te trainen, wat enthousiasmerend kan werken, maar ook af kan leiden als het wat té gezellig en sociaal wordt. Wel wordt je soms blootgesteld aan luide muziek die niet altijd je eigen smaak zal zijn.

Zorg er voor dat het trainen niet gaat voelen als een vervelende verplichting en houd jezelf bezig. Luister naar muziek, audioboeken, talencursussen of podcasts. Zolang je enigszins geconcentreerd blijft op de oefeningen die je doet en er niet de kantjes vanaf loopt, is het prima om je hersenen bezig te houden terwijl je lichaam traint. Wissel niet alleen de oefeningen zelf soms af, maar speel ook met de volgorde: het helpt verveling te voorkomen en geeft beter resultaat, omdat je lichaam zo niet al te veel aan één vaste routine gewend raakt.

Is trainen bij een sportschool of thuis je te saai en zoek je naast lichaamsbeweging ook gezelligheid, dan is het een goed idee je bij een — eventueel homo-specifieke — sportclub of -vereniging aan te sluiten. Jij en de andere leden houden elkaar dan enthousiast en je krijgt een extra duwtje in de rug wat discipline betreft, omdat je elkaar ontmoet op gezette dagen en tijden. Er zijn veel verschillende sporten die je kan doen, dus probeer er eventueel een paar om te kijken wat je het beste ligt: vechtsport, tennis, voetbal, badminton, volleybal, zwemmen, klimmen, etcetera. De meeste van deze sporten zullen wel eerder op conditie gericht zijn dan op het doelgericht kweken van spieren.

Alles onder controle
Boven in de veertig wordt het steeds meer van belang regelmatig bij een dokter langs te gaan om jezelf door te laten lichten. Niemand heeft er wat aan als je een hypochonder wordt die voor ieder kuchje naar de Eerste Hulp rent, maar hou moedervlekken en nieuwe bultjes in de gaten. Sla alarm als ze van vorm veranderen, pijn beginnen te doen of bloeden. Hou een oogje op je bloeddruk en laat je boven je vijftigste ook jaarlijks checken op prostaatkanker. De gemiddelde homo zal wat minder panisch worden van een vinger in zijn kont dan een hetero, maar het blijft een niet erg prettig — doch noodzakelijk — onderzoek. Laat je boven de vijftig ook checken op darmkanker. Als pijn of een kuchje na langere tijd niet vanzelf over gaat, bezoek dan in ieder geval je huisarts om uit te sluiten dat er een groter probleem onder schuilt; blijf er niet nog maanden mee rondlopen.

“Ik zal nooit een oude man worden. ‘Oud’ is voor mij altijd vijftien jaar ouder dan ik zelf ben.”
– Bernard Baruch, zakenman

Midlife crisis
De ‘midlife crisis’ is een reëel fenomeen. De gedachte: ‘Is dit alles wat er is? Blijft alles zoals het nu is tot de dag dat ik omval? Er moet toch méér zijn in dit leven?’ kan iemand zijn partner of carrière overboord laten zetten om eens iets heel anders te proberen. Het is natuurlijk handiger die levensvragen wat meer uit te smeren over je hele leven en bewuste keuzes te maken, dan om in één moment te besluiten alles op zijn kop te zetten. Zo is de kans kleiner dat je op een punt belandt waarbij je ongelukkig bent met hoe het allemaal gelopen is. Maar als je jezelf niet eerder existentiële vragen hebt gesteld, kan het beter laat gebeuren dan nooit. Wat wil ik nog meemaken? Wat maakt me gelukkig? Waar sta ik voor? Wat wil ik nalaten?

De grote of kleine veranderingen die je naar aanleiding van dit soort vragen aanbrengt in je leven kunnen op lange termijn natuurlijk gunstig of ongunstig uitvallen, daar zijn geen garanties op te geven. Iemand die bijvoorbeeld een carrière in de zakenwereld verruilt voor één in de zorgsector kán daar voldoening vinden maar ook teleurgesteld raken wanneer hij er echt aan de slag gaat. Hetzelfde geldt voor iemand die een beweging maakt de andere kant op. Bij het verruilen of laten vallen van trouwe partners valt over de emotionele uitkomst al helemaal geen voorspelling te doen. Het is goed te beseffen dat je met een nieuwe partner weer bij nul begint, zij het met meer emotionele bagage. Je zal de intimiteit opnieuw op moeten bouwen en je kan niet zeker weten dat de nieuwe vlam op lange termijn feller zal branden dan de oude. Maar als je een droom hebt die niet compleet onrealistisch is, zou je in het bejaardentehuis spijt kunnen krijgen dat je niet op zijn minst geprobeerd hebt om die droom uit te leven.

Jong van geest
Velen zien in de spiegel hun lichaam ouder worden maar voelen die verandering niet in hun hoofd. Dat kan frustrerend zijn omdat de omgeving anders op je begint te reageren en andere verwachtingen van je heeft. Het is wel zo dat je als het goed is geestelijk gegroeid bent in de loop der jaren, ook al is aan de basis van alle wijsheid die je door opleiding en eigen ervaringen hebt opgedaan nog steeds een frisse, jonge geest verbonden. Maar naarmate je ouder wordt, zal dat toch ook weerslag hebben op je hersenen en daarmee bepaalde facetten van je persoonlijkheid. Leren duurt wat langer, je vergeet meer en de kans bestaat dat je sneller vastgeroest raakt in patronen en minder open staat voor verandering. Het is moeilijk om deze veranderingen zelf meteen waar te nemen omdat je eigen referentiekader mee verandert.

Je hoeft wanneer je wat ouder wordt niet achter de geraniums te gaan zitten, maar dwing jezelf ook niet door de decennia heen dezelfde interesses vast te houden. Als dansfeesten je beginnen te vervelen en je het eigenlijk niet zo leuk meer vindt om een paar keer per week in een bar rond te hangen, ga dan gewoon niet meer. Het is een grote wereld en er zijn eindeloos veel manieren om jezelf te vermaken. Je vaste routines verbreken met een vriend of partner zal je mogelijk meer stimuleren dan de zoveelste avond in een kroeg of uit gewoonte dansen op muziek die je eigenlijk niet meer aanspreekt. Als je iets leuk blijkt te gaan vinden waar je jongere ik hard om zou hebben gelachen, steek dan je middelvinger op naar die jongere ik: je bent veranderd en er is in principe niets mis met die verandering. Het is pijnlijk als iemand van gevorderde leeftijd zichzelf er uit alle macht van probeert te overtuigen dat hij nog steeds een tiener is. Wees gewoon jezelf en sta ervoor open als je een andere smaak ontwikkelt. Ben je in de zestig en word je nog oprecht enthousiast van een avondje op de dansvloer bij een circuit party, dan moet je er natuurlijk voor gaan. Hou jezelf echter niet voor de gek: het maakt je niet werkelijk twintig of dertig jaar jonger. Je zal gezien worden als een wat misplaatste man van zestig, zij het een kwieke.

Blijf jezelf uitdagen en voorkom een alledaagse sleur. Nieuwe dingen ontdekken en leren houdt je energiek en voorkomt het wegzakken in lusteloosheid of depressie. Jezelf mentaal bezighouden verkleint bovendien de kans op dementie. Veel mensen worden van zichzelf milder naarmate ze ouder worden, omdat ze beter hun eigen prioriteiten weten te stellen. Wat is er belangrijk? Wat is het waard om je over op te winden? Waar maak je tijd voor vrij en hoe maak je het leven prettiger voor jezelf en anderen? Niet iedereen wordt wijzer met het vorderen van de jaren, maar het merendeel wel en veel van de vergrijsden menen dat het leven er over het geheel genomen niet slechter op wordt.

“De kunst van het leven zit hem in het aangrijpen van plezier, wanneer het op je pad komt, en het meest vurige plezier is niet altijd verstandelijk, noch is het altijd zedelijk.”
– Aristippus, filosoof

Laatste edit: 18-11-2018 English version here.

Spread the love!